Ναί υπο όρους στην ανάρτηση των ονομάτων των φυσικών προσώπων οφειλετών του Δημοσίου γνωμοδότησε η Αρχή Προστασάις Προσωπικών Δεδομένων

Αθήνα, 14-10-2011

Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/6837/14-10-2011

ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

ΓΝΩΜΟ∆ΟΤΗΣΗ 4/2011

Η Αρχή Προστασίας ∆εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνήλθε, µετά από πρόσκληση του Προέδρου της, σε τακτική συνεδρίαση στην έδρα της, την 13/10/2011, προκειµένου να εκδώσει την παρούσα γνωµοδότηση. Παρέστησαν οι Π. Χριστόφορος, Πρόεδρος της Αρχής, και οι Αν. - Ιωάν. Μεταξάς, ∆. Μπριόλας, Λ. Κοτσαλής, Γρ. Πάντζιου, Αν. Πράσσος και Αντ. Ρουπακιώτης, τακτικά µέλη της Αρχής, και τα αναπληρωµατικά µέλη της Αρχής Χαρ. Ανθόπουλος, Σπ. Βλαχόπουλος και Κ. Χριστοδούλου, ως εισηγητές κατά θέµατα. Στη συνεδρίαση παρέστησαν, επίσης, µε εντολή του Προέδρου, οι ∆ηµήτριος Ζωγραφόπουλος, ∆ικηγόρος (∆Ν) - νοµικός ελεγκτής και Γεωργία Παναγοπούλου, πληροφορικός ελεγκτής, ως βοηθοί εισηγητές. Επίσης, παρέστη, µε εντολή του Προέδρου, και η Γεωργία Παλαιολόγου, υπάλληλος του ∆ιοικητικού - Οικονοµικού Τµήµατος της Αρχής, ως γραµµατέας.

Η Αρχή συνεδρίασε προκειµένου να γνωµοδοτήσει, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις διατάξεις του άρθρου 19 παρ. 1 στοιχ. (θ΄) και (ιγ΄) του Ν. 2472/1997 για την Προστασία του ατόµου από την επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, σχετικά µε το εάν συνάδει µε την προστασία του ατόµου από την επεξεργασία δεδοµένων του προσωπικού χαρακτήρα η δηµοσιοποίηση από το Υπουργείο Οικονοµικών, ως υπεύθυνο επεξεργασίας, των ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις διατάξεις του άρθρου 9 του Ν. 3943/2011 για την καταπολέµηση της φοροδιαφυγής, τη στελέχωση των

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

1

ελεγκτικών υπηρεσιών κλπ. και της Υπουργικής Απόφασης ΠΟΛ 1185 / 01-09-2011 για τη δηµοσιοποίηση ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο.

Η Αρχή έλαβε υπόψη τα ακόλουθα:

Ι. Με τις διατάξεις του άρθρου 9 του Ν. 3943/2011 για την καταπολέµηση της φοροδιαφυγής, τη στελέχωση των ελεγκτικών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις αρµοδιότητας Υπουργείου Οικονοµικών (ΦΕΚ 66 Α΄, 31/03/2011) εισήχθησαν για πρώτη φορά στην ελληνική έννοµη τάξη ειδικές ρυθµίσεις σχετικά µε τη δηµοσιοποίηση ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο. Με βάση τις ρυθµίσεις αυτές προβλέπεται εφεξής η δυνατότητα δηµοσιοποίησης σε διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονοµικών στοιχείων, που αφορούν τις συνολικά ληξιπρόθεσµες οφειλές προς το ∆ηµόσιο από κάθε αιτία, εφόσον πληρούνται ορισµένες προϋποθέσεις, οι οποίες ορίζονται καταρχήν από τις διατάξεις του ίδιου άρθρου. Στην τελευταία παράγραφο (παρ. 4) του άρθρου 9 του Ν. 3943/2011 ορίζονται τα ακόλουθα: «Με απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών ορίζονται οι προϋποθέσεις, η διαδικασία και οι τεχνικές προδιαγραφές δηµοσιοποίησης στο διαδίκτυο, τα δεδοµένα που δηµοσιοποιούνται, µεταξύ των οποίων και τα στοιχεία των οφειλετών, των παραβατών και των συνυπόχρεων µε αυτούς προσώπων, η διαδικασία και οι προϋποθέσεις άρσης της δηµοσιοποίησης, τα οργανωτικά και τεχνικά µέτρα για την ασφάλεια της επεξεργασίας και κάθε άλλο σχετικό θέµα, αφού ληφθούν υπόψη και οι διατάξεις του ν. 2472/1997 (ΦΕΚ 50 Α')».

Με το υπ’ αρ. πρωτ. ΓρΓΓΠ0001086 ΕΞ 2011/01-09-2011 (και υπ’ αρ. πρωτ. Αρχής Γ/ΕΙΣ/5809/02-09-2011) έγγραφο του Υπουργείου Οικονοµικών - Γενικής Γραµµατείας Πληροφοριακών Συστηµάτων τέθηκε στην Αρχή το ερώτηµα «αν η δηµοσιοποίηση των ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο προσκρούει καθ’ οιονδήποτε τρόπο στην ισχύουσα νοµοθεσία περί προστασίας προσωπικών δεδοµένων». Ειδικότερα, µε το ως άνω έγγραφό του (όπως αυτό συµπληρώθηκε µεταγενέστερα), το Υπουργείο Οικονοµικών - ΓΓΠΣ διαβίβασε στην Αρχή την ήδη εκδοθείσα Υπουργική Απόφαση ΠΟΛ 1185 / 01-09-2011 για τη δηµοσιοποίηση ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο, η οποία εκδόθηκε στη βάση της εξουσιοδότησης που παρέχεται από την προαναφερόµενη διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 9 του Ν. 3943/2011.

2

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

ΙΙ. Η Αρχή, µε το υπ’ αρ. πρωτ. Γ/ΕΞ/5809-1/08-09-2011 έγγραφο των βοηθών εισηγητών ∆. Ζωγραφόπουλου και Γ. Παναγοπούλου ζήτησε από το Υπουργείο Οικονοµικών - ΓΓΠΣ διευκρινίσεις σχετικά µε την εφαρµογή των διατάξεων του άρθρου 9 του Ν. 3943/2011, σύµφωνα και µε τα οριζόµενα στις διατάξεις της ΠΟΛ 1185 / 01-09-2011.

Ο Γενικός Γραµµατέας Πληροφοριακών Συστηµάτων, µε το υπ’ αρ. πρωτ. ∆20Β 4030236 ΕΞ 2011 (και υπ’ αρ. πρωτ. Αρχής Γ/ΕΙΣ/6331/27-09-2011) έγγραφό του, παρέσχε στοιχεία σχετικά µε τις ως άνω ζητηθείσες διευκρινίσεις.

Η Αρχή, για να έχει πληρέστερη εικόνα των απόψεων του Υπουργείου Οικονοµικών -ΓΓΠΣ κάλεσε (µε το υπ’ αρ. πρωτ. Γ/ΕΞ/6423/29-09-2011 έγγραφό της) τους εκπροσώπους του ενώπιόν της, κατά την τακτική της συνεδρίαση της 06/10/2011. Πράγµατι, στην εν λόγω συνεδρίαση της Αρχής παρέστησαν και εξέφρασαν τις απόψεις τους επί του θέµατος οι εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονοµικών - ΓΓΠΣ. Κατά τη συνεδρίαση αυτή, οι εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονοµικών - ΓΓΠΣ ζήτησαν και έλαβαν προθεσµία µέχρι τη ∆ευτέρα 10/10/2011 προκειµένου να υποβάλουν στην Αρχή περαιτέρω διευκρινίσεις επί του θέµατος. Λόγω των απεργιακών κινητοποιήσεων στη Γενική Γραµµατεία Πληροφοριακών Συστηµάτων, το Υπουργείο Οικονοµικών - ΓΓΠΣ απάντησε στην Αρχή µε το υπ’ αρ. πρωτ. ΓΡΓΓΠ 0001276 ΕΞ 2011 έγγραφο του Γενικού Γραµµατέα Πληροφοριακών Συστηµάτων, το οποίο περιήλθε στην Αρχή τη 12/10/2011 (µε αρ. πρωτ. Αρχής Γ/ΕΙΣ/6744/12-10-2011).

I ΙΙ. Σχετικά µε το µέτρο της δηµοσιοποίησης οφειλετών του ∆ηµοσίου σε άλλες έννοµες τάξεις, αναφέρονται συνοπτικά τα ακόλουθα: Σύµφωνα µε τα στοιχεία, που συνέλεξαν οι βοηθοί εισηγητές της Αρχής, στην Ευρωπαϊκή Ένωση µόνο το Ηνωµένο Βασίλειο και η Ιρλανδία προβλέπουν το µέτρο ανάλογων δηµοσιοποιήσεων. Επισηµαίνεται δε ότι σε καµία από τις δύο χώρες οι εθνικές αρχές για την προστασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα δεν επιλήφθηκαν των διαδικασιών δηµοσιοποίησης.

Ειδικότερα, στο Ηνωµένο Βασίλειο η δηµοσιοποίηση ονοµάτων των οφειλετών (ίαχ άβ/αιιΐΐβη) γίνεται βάσει της Ρίηαηοβ Αοΐ 2009, 94, όπως τροποποιήθηκε το έτος 2010. Περιορίζεται σε «σκόπιµες» (άβΐίύβναίβ) φορολογικές παραβάσεις και δεν γίνεται     δηµοσιοποίηση     πριν     από     την     άσκηση     και     εκδίκαση     των

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

3

προβλεπόµενων ένδικων µέσων, ενώ προβλέπονται περιπτώσεις, στις οποίες το Υπουργείο Οικονοµικών δεν θα προβαίνει στη δηµοσιοποίηση στοιχείων, λχ. για λόγους σχετικούς µε τρέχουσα ποινική έρευνα ή εξαιτίας ύπαρξης κινδύνων για την ασφάλεια του ενδιαφεροµένου προσώπου. Ο ενδιαφερόµενος φορολογούµενος πρέπει να ενηµερώνεται εκ των προτέρων και να του δίνεται εύλογος χρόνος, προκειµένου να παρασταθεί στις αρµόδιες υπηρεσίες και να υποβάλει τις ενστάσεις του. Το Υπουργείο Οικονοµικών πρέπει, πριν από τη δηµοσιοποίηση, να στείλει στον φορολογούµενο ένα αντίγραφο µε τα στοιχεία που προτίθεται να δηµοσιοποιήσει. Η δηµοσιοποίηση γίνεται για οφειλές άνω των 34.000 λιρών και διαρκεί επί 12 µήνες µετά από την οριστικοποίηση της ποινής. Τα στοιχεία που δηµοσιοποιούνται είναι τα εξής: όνοµα, διεύθυνση, δραστηριότητα της επιχείρησης, περίοδος που αφορά η παραβίαση, ποσό φόρου και ποινή. Εφόσον το Υπουργείο Οικονοµικών µπορεί να ταυτοποιήσει το πρόσωπο επαρκώς χωρίς τη µνεία διεύθυνσής του, τότε αυτή παραλείπεται.

Όσον αφορά την Ιρλανδία, η δηµοσιοποίηση ονοµάτων των οφειλετών (ίαχ άβ/ακίίβη) γίνεται βάσει της Ταχβχ ΟοηχοΙίάαΐίοη Αοΐ, 1997, εδάφιο 1086. Κάθε τρεις µήνες συντάσσεται κατάλογος µε τα ονόµατα, τις διευθύνσεις και την περιγραφή της δραστηριότητας κάθε προσώπου, στο οποίο έχει επιβληθεί πρόστιµο ή άλλη ποινή από δικαστήριο, κατά τη διάρκεια της σχετικής περιόδου, για παραβάσεις της φορολογικής νοµοθεσίας. ∆ηµοσιοποιούνται τα πρόστιµα, είτε αυτά πληρώθηκαν είτε όχι. ∆ηµοσιοποιούνται ακόµα και αν έχει γίνει διακανονισµός. ∆ηµοσιοποιούνται και ποινές φυλάκισης. Υπάρχει, επίσης, σε πεδίο µε παρατηρήσεις αναφορά στην παράβαση του οφειλέτη και στον τρόπο µε τον οποίο αποκαλύφθηκε. Οι οφειλέτες ενηµερώνονται για το ότι θα δηµοσιοποιηθούν τα στοιχεία τους και για το ακριβές περιεχόµενο της επικείµενης δηµοσιοποίησης. Τα στοιχεία παραµένουν δηµοσιευµένα και διαθέσιµα για ανάκτηση από το έτος 2001.

Μετά από την εξέταση των προαναφεροµένων στοιχείων, αφού αναγνώστηκαν τα πρακτικά της συνεδρίασης της 06/10/2011, άκουσε τους εισηγητές καθώς και τους βοηθούς εισηγητές, οι οποίοι µετά από τη διατύπωση των απόψεών τους αποχώρησαν, και µετά από διεξοδική συζήτηση,

Η Αρχή εκδίδει την ακόλουθη

4

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

ΓΝΩΜΟ∆ΟΤΗΣΗ

1. Το άρθρο 9Α του Συν/τος ορίζει ότι «καθένας έχει δικαίωµα προστασίας από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως µε ηλεκτρονικά µέσα, των προσωπικών του δεδοµένων, όπως νόµος ορίζει. Η προστασία των προσωπικών δεδοµένων διασφαλίζεται από ανεξάρτητη αρχή, που συγκροτείται και λειτουργεί όπως νόµος ορίζει». Το άρθρο 5Α του Συν/τος ορίζει τα εξής: «1. Καθένας έχει δικαίωµα στην πληροφόρηση, όπως νόµος ορίζει. Περιορισµοί στο δικαίωµα αυτό είναι δυνατόν να επιβληθούν µε νόµο µόνο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέµησης του εγκλήµατος ή προστασίας δικαιωµάτων και συµφερόντων τρίτων. 2. Καθένας έχει δικαίωµα συµµετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους, τηρουµένων πάντοτε των εγγυήσεων των άρθρων 9, 9Α και 19». Το άρθρο 2 παρ. 1 του Συν/τος ορίζει ότι «ο σεβασµός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας». Το άρθρο 4 παρ. 1 του Συν/τος ορίζει ότι «οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόµου», ενώ η παρ. 5 του ίδιου άρθρου ορίζει ότι «οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δηµόσια βάρη, ανάλογα µε τις δυνάµεις τους». Το άρθρο 25 παρ. 1 του Συν/τος ορίζει ότι: «Τα δικαιώµατα του ανθρώπου ως ατόµου και ως µέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεµπόδιστη και αποτελεσµατική άσκησή τους. Τα δικαιώµατα αυτά ισχύουν και στις σχέσεις µεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν. Οι κάθε είδους περιορισµοί που µπορούν κατά το Σύνταγµα να επιβληθούν στα δικαιώµατα αυτά πρέπει να προβλέπονται είτε απευθείας από το Σύνταγµα είτε από το νόµο, εφόσον υπάρχει επιφύλαξη υπέρ αυτού και να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας». Τέλος, το άρθρο 25 παρ. 4 του Συν/τος ορίζει ότι: «Το Κράτος δικαιούται να αξιώνει από όλους τους πολίτες την εκπλήρωση του χρέους της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης».

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

5

2.            Το άρθρο 8 της ΕΣ∆Α, που αναφέρεται στο δικαίωµα σεβασµού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, ορίζει ότι: «1. Παν πρόσωπον δικαιούται εις τον σεβασµόν της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του, της κατοικίας του και της αλληλογραφίας του. 2. ∆εν επιτρέπεται να υπάρξη επέµβασις δηµοσίας αρχής εν τη ασκήσει του δικαιώµατος τούτου, εκτός εάν η επέµβασις αύτη προβλέπεται υπό του νόµου και αποτελεί µέτρον το οποίον, εις µίαν δηµοκρατικήν κοινωνίαν είναι αναγκαίον δια την εθνικήν ασφάλειαν, την δηµοσίαν ασφάλειαν, την οικονοµικήν ευηµερίαν της χώρας, την προάσπισιν της τάξεως και την πρόληψιν ποινικών παραβάσεων, την προστασίαν της υγείας ή της ηθικής, ή την προστασίαν των δικαιωµάτων και ελευθεριών άλλων».

3.            Το άρθρο 8 του Χάρτη Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζει για την προστασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα τα ακόλουθα: «1. Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωµα στην προστασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν. 2. Η επεξεργασία αυτών των δεδοµένων πρέπει να γίνεται νοµίµως, για καθορισµένους σκοπούς και µε βάση τη συγκατάθεση του ενδιαφεροµένου ή για άλλους θεµιτούς λόγους που προβλέπονται από το νόµο. Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωµα να έχει πρόσβαση στα συλλεγέντα δεδοµένα που το αφορούν και να επιτυγχάνει τη διόρθωσή τους. 3. Ο σεβασµός των κανόνων αυτών υπόκειται στον έλεγχο ανεξάρτητης αρχής». Εξάλλου, το άρθρο 51 παρ. 1 του ιδίου Χάρτη ορίζει ότι: «1. Οι διατάξεις του παρόντος Χάρτη απευθύνονται στα όργανα και τους οργανισµούς της Ένωσης, τηρουµένης της αρχής της επικουρικότητας, καθώς και στα κράτη µέλη, µόνον όταν εφαρµόζουν το δίκαιο της Ένωσης. Κατά συνέπεια, οι ανωτέρω σέβονται τα δικαιώµατα, τηρούν τις αρχές και προάγουν την εφαρµογή τους, σύµφωνα µε τις αντίστοιχες αρµοδιότητές τους». Ακολούθως, το άρθρο 52 του Χάρτη ορίζει, µεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: «1. Κάθε περιορισµός στην άσκηση των δικαιωµάτων και ελευθεριών που αναγνωρίζονται στον παρόντα Χάρτη πρέπει να προβλέπεται από το νόµο και να τηρεί το βασικό περιεχόµενο των εν λόγω δικαιωµάτων και ελευθεριών. Τηρουµένης της αρχής της αναλογικότητας, περιορισµοί επιτρέπεται να επιβάλλονται µόνον εφόσον είναι αναγκαίοι και ανταποκρίνονται πραγµατικά σε στόχους γενικού ενδιαφέροντος που αναγνωρίζει η Ένωση ή στην ανάγκη προστασίας των δικαιωµάτων και ελευθεριών των τρίτων. (…)». Ο Χάρτης Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι εφαρµοστέος, καθόσον το αντικείµενο της γνωµοδοτήσεως

6

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

διέπεται και από τις διατάξεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως ειδικότερα της Οδηγίας 95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 24ης Οκτωβρίου 1995 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδοµένων αυτών.

4.            Το άρθρο 6 της Οδηγίας 95/46/ΕΚ ορίζει για τις αρχές, που πρέπει να τηρούνται ως προς την ποιότητα των δεδοµένων, τα ακόλουθα: «1. Τα κράτη µέλη προβλέπουν ότι τα δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα πρέπει: α) να υφίστανται σύννοµη και θεµιτή επεξεργασία. β) να συλλέγονται για καθορισµένους, σαφείς και νόµιµους σκοπούς και η µεταγενέστερη επεξεργασία τους να συµβιβάζεται µε τους σκοπούς αυτούς. Η µεταγενέστερη επεξεργασία για ιστορικούς, στατιστικούς ή επιστηµονικούς σκοπούς δεν θεωρείται ασυµβίβαστη εφόσον τα κράτη µέλη προβλέπουν κατάλληλες εγγυήσεις. γ) να είναι κατάλληλα, συναφή προς το θέµα και όχι υπερβολικά σε σχέση µε τους σκοπούς για τους οποίους συλλέγονται και υφίστανται επεξεργασία. δ) να είναι ακριβή και, εφόσον χρειάζεται, να ενηµερώνονται πρέπει να λαµβάνονται όλα τα εύλογα µέτρα ώστε δεδοµένα ανακριβή ή ελλιπή σε σχέση µε τους σκοπούς για τους οποίους έχουν συλλεγεί ή υφίστανται κατόπιν επεξεργασία, να διαγράφονται ή να διορθώνονται. ε) να διατηρούνται µε µορφή που επιτρέπει τον προσδιορισµό της ταυτότητας των προσώπων στα οποία αναφέρονται µόνο κατά τη διάρκεια περιόδου που δεν υπερβαίνει την απαιτούµενη για την επίτευξη των σκοπών για τους οποίους έχουν συλλεγεί ή για τους οποίους αργότερα υφίστανται επεξεργασία. Τα κράτη µέλη προβλέπουν κατάλληλες εγγυήσεις για τα δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα που διατηρούνται πέραν της περιόδου αυτής για σκοπούς ιστορικούς, στατιστικούς ή επιστηµονικούς. 2. Εναπόκειται στον υπεύθυνο της επεξεργασίας να εξασφαλίσει την τήρηση της παραγράφου 1».

5.            Το άρθρο 15 παρ. 1 του Ν. 2472/1997 ορίζει ότι: «Συνιστάται Αρχή Προστασίας ∆εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα (Αρχή), µε αποστολή την εποπτεία της εφαρµογής του παρόντος νόµου και άλλων ρυθµίσεων που αφορούν την προστασία του ατόµου από την επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα καθώς και την ενάσκηση των αρµοδιοτήτων που της ανατίθενται κάθε φορά».

6.            Το άρθρο 19 παρ. 1 του Ν. 2472/1997 ορίζει, µεταξύ άλλων, ότι: «Η Αρχή έχει τις εξής  ιδίως  αρµοδιότητες:   (…)   (θ΄)   Γνωµοδοτεί  για  κάθε ρύθµιση   που   αφορά  την

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

7

επεξεργασία και προστασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα. (…) (ιγ΄) (…) Εξετάζει επίσης αιτήσεις του υπευθύνου επεξεργασίας µε τις οποίες ζητείται ο έλεγχος και η εξακρίβωση της νοµιµότητας της επεξεργασίας. (…)».

7.            Οι κρίσιµες διατάξεις του άρθρου 9 του Ν. 3943/2011 για την καταπολέµηση της φοροδιαφυγής, τη στελέχωση των ελεγκτικών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις αρµοδιότητας Υπουργείου Οικονοµικών (ΦΕΚ 66/Α/31.3.2011) σχετικά µε τη δηµοσιοποίηση ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο έχουν ως εξής: «1. Τα στοιχεία των συνολικών ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο από κάθε αιτία, όταν αυτές υπερβαίνουν το ποσό των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) ευρώ ανά φυσικό ή νοµικό πρόσωπο, δηµοσιοποιούνται υποχρεωτικά σε δικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονοµικών, εφόσον η καταβολή τους καθυστερεί για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο του έτους. 2. Από τη ρύθµιση της προηγούµενης παραγράφου εξαιρούνται οι οφειλές, για τις οποίες έχει χορηγηθεί στον οφειλέτη διευκόλυνση τµηµατικής καταβολής του χρέους, για όσο χρόνο διαρκεί η διευκόλυνση και εφόσον ο οφειλέτης είναι συνεπής µε τους όρους της, καθώς και οι οφειλές για την καταβολή των οποίων έχει διαταχθεί αναστολή µε δικαστική απόφαση. (…) 4. Με απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών ορίζονται οι προϋποθέσεις, η διαδικασία και οι τεχνικές προδιαγραφές δηµοσιοποίησης στο διαδίκτυο, τα δεδοµένα που δηµοσιοποιούνται, µεταξύ των οποίων και τα στοιχεία των οφειλετών, των παραβατών και των συνυπόχρεων µε αυτούς προσώπων, η διαδικασία και οι προϋποθέσεις άρσης της δηµοσιοποίησης, τα οργανωτικά και τεχνικά µέτρα για την ασφάλεια της επεξεργασίας και κάθε άλλο σχετικό θέµα, αφού ληφθούν υπόψη και οι διατάξεις του ν. 2472/1997 (ΦΕΚ 50 Α)».

8.            Οι διατάξεις ΠΟΛ 1185 / 01-09-2011 για τη δηµοσιοποίηση ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο έχουν ως εξής:

«Άρθρο 1 ∆ηµοσιοποίηση στοιχείων

Την ηλεκτρονική δηµοσιοποίηση σε δικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονοµικών των στοιχείων των συνολικών ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο από κάθε αιτία, όταν αυτές υπερβαίνουν το ποσό των 150.000 ευρώ ανά φυσικό ή νοµικό πρόσωπο και εφόσον η καταβολή τους καθυστερεί για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο του έτους.

Άρθρο 2 Προϋποθέσεις ανάρτησης και περιεχόµενο των δηµοσιοποιούµενων στοιχείων

8

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

Αναρτώνται συνολικές ληξιπρόθεσµες κατά Κ.Ε.∆.Ε., βασικές οφειλές προς το ∆ηµόσιο άνω των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) ευρώ, βεβαιωµένες, ανά φυσικό ή νοµικό πρόσωπο, των οποίων η καταβολή, κατά την ηµεροµηνία άντλησης των στοιχείων από τις βάσεις δεδοµένων των Πληροφοριακών Συστηµάτων Φορολογίας (TAXIS) και Τελωνείων (ICIS), καθυστερεί για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο του έτους.

Οι ανωτέρω οφειλές δύνανται να δηµοσιοποιούνται σε χωριστές καταστάσεις µε βάση την κατηγορία ή / και τη νοµική µορφή των οφειλετών.

Στο ποσό των ανωτέρω οφειλών που δηµοσιοποιούνται προστίθενται και οι προσαυξήσεις εκπρόθεσµης καταβολής και λοιπές επιβαρύνσεις, µε ηµεροµηνία υπολογισµού την ηµεροµηνία άντλησης των στοιχείων.

Στα στοιχεία της δηµοσιοποίησης περιλαµβάνονται:

1.            Για φυσικά πρόσωπα: ΑΦΜ, επώνυµο, όνοµα, όνοµα πατέρα, όνοµα µητέρας, βασική οφειλή (∆.Ο.Υ. / ΤΕΛΩΝΕΙΑ), συνεισπραττόµενα, σύνολο οφειλόµενου ποσού και παρατηρήσεις.

2.            Για νοµικά πρόσωπα: ΑΦΜ, επωνυµία, διεύθυνση έδρας, βασική οφειλή (∆.Ο.Υ. / ΤΕΛΩΝΕΙΑ), συνεισπραττόµενα, σύνολο οφειλόµενου ποσού και παρατηρήσεις.

3.            Ειδικά για τους ανηλίκους: αναγράφονται µόνο τα αρχικά του επωνύµου, του ονόµατος, του ονόµατος του πατέρα, του ονόµατος της µητέρας, βασική οφειλή (∆. Ο. Υ. / ΤΕΛΩΝΕΙΑ), συνεισπραττόµενα, σύνολο οφειλόµενου ποσού, καθώς και η ένδειξη «ανήλικος» στις παρατηρήσεις, µη αναγραφοµένου του ΑΦΜ.

4.            Στις περιπτώσεις αποβιωσάντων οφειλετών: προστίθεται η ένδειξη «κληρονόµοι» πριν το ονοµατεπώνυµο των αποβιωσάντων.

5.            Η ανάρτηση γίνεται µε τα στοιχεία που αντλεί η ΓΓΠΣ από τα ως άνω

πληροφοριακά συστήµατα. Υπεύθυνες για την ορθή και πλήρη ενηµέρωση των

µηχανογραφικών συστηµάτων είναι οι κατά περίπτωση και καθ’ ύλην αρµόδιες

περιφερειακές υπηρεσίες.

6.            Σε εµφανές µέρος της δηµοσιοποιούµενης κατάστασης καταχωρίζεται η ηµεροµηνία άντλησης των δεδοµένων από τις βάσεις δεδοµένων της Γ.Γ.Π.Σ.

7.            Η κατάσταση φέρει τον τίτλο: «∆ηµοσιοποίηση ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο  βάσει  των  διατάξεων  του   άρθρου   9   ν.   3943/2011   (ΦΕΚ  66Α)».   Εάν  η

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

9

δηµοσιοποίηση γίνεται σε ξεχωριστές καταστάσεις ο τίτλος διαφοροποιείται µε βάση το επιµέρους περιεχόµενο αυτών.

Άρθρο 3 Εξαιρέσεις

Από τη ρύθµιση της παρ. 1 του άρθρου 9 του ν. 3943/2011 (ΦΕΚ 66 Α) εξαιρούνται: α) οι οφειλές για τις οποίες έχει χορηγηθεί διευκόλυνση τµηµατικής καταβολής ή έχουν υπαχθεί σε νοµοθετική ρύθµιση τµηµατικής καταβολής ληξιπροθέσµων οφειλών, για όσο χρόνο διαρκεί η διευκόλυνση ή η ρύθµιση και εφόσον ο οφειλέτης είναι συνεπής µε τους όρους ισχύος τους, β) οι οφειλές για την καταβολή των οποίων έχει διαταχθεί αναστολή µε δικαστική απόφαση.

Άρθρο 4 Εφαρµογή των διατάξεων των § 1, 2 & 4 του άρθρου 9 του ν. 3943/11 σε συνδυασµό µε τις διατάξεις του ν. 2472/97.

Ο «υπεύθυνος επεξεργασίας», ενεργεί ως προς την εκτέλεση της παρούσας σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις § 1 , 2 & 4 του αρ. 9 ν. 3943/2011 και τις διατάξεις του ν. 2472/1997, ιδία ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του που προκύπτουν από τη διατύπωση των άρθρων 6, και 19 § 1 στοιχ. (θ) & (ιγ) του προαναφερθέντος νόµου.

Άρθρο 5 Τεχνικές Προδιαγραφές

Όλες οι τεχνικές προδιαγραφές καθορίζονται από την Γενική Γραµµατεία Πληροφοριακών Συστηµάτων, η οποία είναι υπεύθυνη για την άντληση των δεδοµένων από τα πληροφοριακά συστήµατα, την ασφαλή επεξεργασία αυτών, καθώς και για την ασφαλή ανάρτηση τους, ώστε να εξασφαλίζεται η µη αλλοίωση τους.

Τα ανωτέρω στοιχεία δηµοσιεύονται στο δικτυακό τόπο www.gsis.gr της Γ.Γ.Π.Σ. του Υπουργείου Οικονοµικών.

Άρθρο 6 Χρόνος επικαιροποίησης κατάστασης δηµοσιοποιούµενων στοιχείων

Η κατάσταση δηµοσιοποιούµενων οφειλών επικαιροποιείται στο σύνολο της ανά τρίµηνο. Η ήδη αναρτηµένη κατάσταση αντικαθίσταται µε άλλη, που προκύπτει από νέα άντληση στοιχείων, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στα ανωτέρω άρθρα.

Άρθρο 7 Προϋποθέσεις και διαδικασία άρσης / διόρθωσης δηµοσιοποίησης εγγραφής από την κατάσταση

Άρση / διόρθωση δηµοσιοποίησης, πραγµατοποιείται κατόπιν αιτήµατος του οφειλέτη, µέσω    της   αρµόδιας    υπηρεσίας   για    την    παρακολούθηση    τµήµατος   ή    όλης   της

10

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

δηµοσιοποιηµένης οφειλής, λόγω µερικής ή ολικής εξόφλησης, µερικής ή ολικής υπαγωγής του στις εξαιρέσεις του άρθρου 3 της παρούσας ή για οποιοδήποτε άλλο νόµιµο λόγο που τελικά µεταβάλλει τη συνολική του οφειλή. Η υπηρεσία που δέχεται το αίτηµα, µετά από σχετική έρευνα και εξέταση των επικαλούµενων λόγων, κατά το µέρος της αρµοδιότητας της και αφού διαπιστώσει την βασιµότητα αυτών και προβεί στις τυχόν απαιτούµενες ενέργειες για την ενηµέρωση της βάσης δεδοµένων του Πληροφοριακού Συστήµατος, το διαβιβάζει σε περίπτωση θετικής εισήγησης στη Γ.Γ.Π.Σ., Η Γ.Γ.Π.Σ. αντλεί εκ νέου συνολικά στοιχεία για το συγκεκριµένο οφειλέτη και εφόσον πράγµατι συνολικά µεταβάλλεται το ποσό, προβαίνει στην άρση /διόρθωση του.

Η αρµόδια υπηρεσία για την παρακολούθηση τµήµατος ή όλης της δηµοσιοποιηµένης οφειλής, δύναται, για τους ίδιους ως άνω λόγους και µε την ίδια διαδικασία, να ενεργεί και αυτεπάγγελτα διαβιβάζοντας στη Γ.Γ.Π.Σ. δικό της αίτηµα.

Η παρούσα απόφαση να δηµοσιευθεί στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως» 9. Σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις προαναφερόµενες διατάξεις του άρθρου 19 παρ. 1 στοιχ. (θ΄) και (ιγ΄) του Ν. 2472/1997, η Αρχή έχει αρµοδιότητα να γνωµοδοτήσει στο ερώτηµα του Υπουργείου Οικονοµικών - ΓΓΠΣ, ως υπευθύνου επεξεργασίας, σχετικά µε το εάν προσκρούει καθ’ οιονδήποτε τρόπο στην ισχύουσα νοµοθεσία περί προστασίας του ατόµου από την επεξεργασία δεδοµένων του προσωπικού χαρακτήρα η δηµοσιοποίηση από το Υπουργείο Οικονοµικών των οφειλετών ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις προαναφερόµενες διατάξεις του άρθρου 9 του Ν. 3943/2011 και της ΠΟΛ 1185 / 01-09-2011. Εξάλλου, από το συνδυασµό των διατάξεων αυτών, ερµηνευοµένων υπό το πρίσµα του άρθρου 28 της Οδηγίας 95/46/ΕΚ, προκύπτει ότι η γνωµοδοτική αρµοδιότητα της Αρχής πρέπει να ασκείται εγκαίρως τόσο στο στάδιο καταρτίσεως νοµοθετικών ή κανονιστικών ρυθµίσεων όσο και στο σχεδιασµό επιµέρους επεξεργασιών (Βλ. σχετικά και τη Γνωµοδότηση της Αρχής 1/2011, σκέψη υπ’ αρ. 8). Στην προκειµένη περίπτωση, η Αρχή δεν είχε µέχρι τώρα την ευκαιρία να εξετάσει τη συµβατότητα ούτε των ρυθµίσεων του άρθρου 9 του Ν. 3943/2011 ούτε της ΠΟΛ 1185 / 01-09-2011 προς κανόνες υπέρτερης τυπικής ισχύος, όπως τα άρθρα 9Α και 2 παρ. 1 του Συντάγµατος, το άρθρο 8 της ΕΣ∆Α και η Οδηγία 95/46/ΕΚ. Συνεπώς, µε την παρούσα γνωµοδότησή της η Αρχή πρέπει να κρίνει το κατά πόσον συνάδει µε τις ρυθµίσεις για την

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

11

προστασία του ατόµου από την επεξεργασία δεδοµένων του προσωπικού χαρακτήρα η δηµοσιοποίηση από το Υπουργείο Οικονοµικών, ως υπεύθυνο επεξεργασίας, καταλόγων οφειλετών ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο όχι µόνο στη βάση των ρυθµίσεων της ΠΟΛ 1185 / 01-09-2011, αλλά και εκείνων των διατάξεων του άρθρου 9 παρ. 1, 2 και 4 του Ν. 3943/2011.

10.          Ειδικότερα, η Αρχή έχει αρµοδιότητα να γνωµοδοτήσει σχετικά µε τα

προαναφερθέντα ζητήµατα, καθόσον: (1) οι πληροφορίες, που περιέχονται στους

καταλόγους οφειλετών ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο, συνιστούν δεδοµένα

προσωπικού χαρακτήρα των υποκειµένων τους, εφόσον αφορούν φυσικά πρόσωπα.

Αντίθετα, τα φορολογικά δεδοµένα, που αναφέρονται σε νοµικά πρόσωπα, δεν συνιστούν

δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα, όπως ρητά προκύπτει από τις διατάξεις των άρθρων 1

και 2 στοιχ. (γ΄) του Ν. 2472/1997 (Βλ. σχετικά και τη Γνωµοδότηση της Αρχής 1/2011,

σκέψη υπ’ αρ. 9). (2) τα προαναφερόµενα δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα υφίστανται

περισσότερες διαδοχικές και διακριτές επεξεργασίες (συλλογή, καταχώριση, οργάνωση,

διατήρηση ή αποθήκευση, τροποποίηση, εξαγωγή, χρήση, διαβίβαση, συσχέτιση ή

συνδυασµό, διασύνδεση, δέσµευση, διαγραφή, καταστροφή), σύµφωνα µε τα οριζόµενα

στη διάταξη του άρθρου 2 στοιχ. (δ΄) του Ν. 2472/1997, (3) οι εν λόγω επεξεργασίες είναι

τουλάχιστον εν µέρει αυτοµατοποιηµένες, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις διατάξεις του

άρθρου 3 παρ. 1 του Ν. 2472/1997, και (4) τα προαναφερόµενα δεδοµένα προσωπικού

χαρακτήρα τηρούνται σε αρχεία, τα οποία είναι όντως διαρθρωµένα, υπό την έννοια των

διατάξεων των άρθρων 2 στοιχ. (ε΄) και 3 παρ. 1 του Ν. 2472/1997, καθόσον είναι προσιτά

στους αρµόδιους υπαλλήλους του Υπουργείου Οικονοµικών, ως υπευθύνου επεξεργασίας,

µε κριτήρια, τουλάχιστον, το ονοµατεπώνυµο και το ΑΦΜ του φορολογουµένου.

11.          Όπως προκύπτει από τον τίτλο και τις διατάξεις του Κεφαλαίου Α΄ του Ν.

3943/2011, ο πρωταρχικός σκοπός των ρυθµίσεων αυτών συνίσταται στην ανάγκη

καταπολέµησης της φοροδιαφυγής.

Ειδικότερα, στην αιτιολογική έκθεση του Ν. 3943/2011 αναφέρονται σχετικά µε τις ρυθµίσεις του άρθρου 9, µεταξύ άλλων, και τα εξής (σελ. 7) : «Με την παρ. 1 θεσπίζεται για πρώτη φορά για λόγους πληροφόρησης και ενηµέρωσης των πολιτών, φορολογικής δικαιοσύνης έναντι των συνεπών φορολογουµένων,   αλλά και για λόγους φορολογικής

12

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

συµµόρφωσης, η υποχρέωση της φορολογικής διοίκησης να δηµοσιοποιεί σε διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονοµικών τα στοιχεία των συνολικών ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο, όταν αυτές υπερβαίνουν το ποσό των 150.000 ευρώ και υπό την προϋπόθεση ότι η καταβολή τους καθυστερεί για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο του έτους».

12. Με τις διατάξεις των άρθρων 9Α του Συν/τος, 8 του Χάρτη Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 8 της Ευρωπαϊκής Σύµβασης ∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου (ΕΣ∆Α), καθώς, επίσης, µε τις διατάξεις της Οδηγίας 95/46/ΕΚ, της Σύµβασης 108 του Συµβουλίου της Ευρώπης και του Ν. 2472/1997, κατοχυρώνεται το ατοµικό δικαίωµα του πληροφοριακού αυτοκαθορισµού, ήτοι η προστασία του ατόµου από την επεξεργασία των δεδοµένων του προσωπικού χαρακτήρα (Βλ. σχετικά και την Απόφαση της Αρχής 54/2011, σκέψη υπ’ αρ. 2).

13. Στην υπό κρίση περίπτωση τίθεται το ζήτηµα του αναγκαίου συγκερασµού µεταξύ, αφενός, του δηµοσίου συµφέροντος για την καταπολέµηση της φοροδιαφυγής και την εµπέδωση της φορολογικής δικαιοσύνης µε τη συνεπή εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων των πολιτών και, αφετέρου, των επιταγών της ουσιαστικής κατοχύρωσης του θεµελιώδους δικαιώµατος του ατόµου στην προστασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις διατάξεις υπέρτερης τυπικής ισχύος των άρθρων 9Α του Συν/τος, 8 της ΕΣ∆Α, 8 του Χάρτη Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Σύµβασης 108 (1981) του Συµβουλίου της Ευρώπης για την προστασία των ατόµων από την αυτοµατοποιηµένη επεξεργασία προσωπικών δεδοµένων, η οποία κυρώθηκε µε το Ν. 2068/1992 (ΦΕΚ Α΄ 118) και τέθηκε σε ισχύ ως προς την Ελλάδα την 01/12/1995 µε την Ανακοίνωση Υπ. Εξωτερικών Φ.0546/4173 (ΦΕΚ Α΄ 207/1995) και της Οδηγίας 95/46/ΕΚ, καθόσον το προαναφερόµενο δηµόσιο συµφέρον προτείνεται ως λόγος δικαιολογήσεως ενός περιορισµού του συγκεκριµένου θεµελιώδους δικαιώµατος (Βλ. σχετικά και τη Γνωµοδότηση της Αρχής 1/2011, σκέψη υπ’ αρ. 12).

Κατά την πάγια νοµολογία του Συµβουλίου της Επικρατείας, οι περιορισµοί ατοµικών δικαιωµάτων πρέπει να ορίζονται γενικώς και αντικειµενικώς µε τυπικό νόµο ή κατόπιν ειδικής νοµοθετικής εξουσιοδότησης µε διάταγµα, να δικαιολογούνται από αποχρώντες λόγους δηµόσιου συµφέροντος, να είναι πρόσφοροι και αναγκαίοι για την επίτευξη του επιδιωκόµενου   σκοπού  και να   µη   θίγουν  τον  πυρήνα  του   ατοµικού   δικαιώµατος.

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

13

Αντίστοιχα, το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο ∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου (Ε∆∆Α) έχει δεχθεί, ιδίως κατά την ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 2 της ΕΣ∆Α, ότι οποιαδήποτε επέµβαση (περιορισµός) στην ιδιωτική ζωή του ατόµου από τη δηµόσια εξουσία πρέπει να προβλέπεται σε νόµο, που φέρει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της προσβασιµότητας (αοοβ^ώίΐίίγ) και της προβλεψιµότητας των συνεπειών του φτβεββαΜϊψ). Η νοµολογία αυτή απηχεί την αρχή της νοµιµότητας, που διέπει τη δράση της δηµόσιας διοίκησης, υπό την έννοια ότι η αρµοδιότητα των δηµόσιων αρχών πρέπει να προβλέπεται από νόµο και να ασκείται σύµφωνα µε το νόµο(Βλ. σχετικά και την Απόφαση της Αρχής 54/2011, σκέψη υπ’ αρ. 2).

Εξάλλου, σύµφωνα µε τη νοµολογία του ∆ΕΚ σχετικά µε την ανάγκη εφαρµογής των επιταγών της αρχής της αναλογικότητας κατά τη θέσπιση περιορισµών στην άσκηση θεµελιωδών δικαιωµάτων του ατόµου, ο νοµοθέτης διαθέτει καταρχήν ευρεία εξουσία εκτιµήσεως για την επιλογή του ενδεδειγµένου µέτρου, πού θα υλοποιεί τους σκοπούς δηµοσίου συµφέροντος τους οποίους εκάστοτε επιδιώκει. Στο πλαίσιο αυτό, µπορούν να επιβληθούν περιορισµοί στην άσκηση των θεµελιωδών δικαιωµάτων, αρκεί οι περιορισµοί αυτοί να εξυπηρετούν όντως σκοπούς γενικού συµφέροντος και να µην αποτελούν, σε σχέση µε τον επιδιωκόµενο µε τους εν λόγω περιορισµούς σκοπό, υπέρµετρη παρέµβαση που θίγει την ίδια την υπόσταση των δικαιωµάτων που προστατεύονται (Βλ., ιδίως, ∆ΕΚ, Απόφαση 12/06/2003, στην υπόθεση C-112/00, Ειΐξβη 8οΗηιίάΙ)βν£βν, ΙηΐβνηαΐίοηαΙβ Τναηφονίβ ιιηά ΡΙαηζύξβ, σκέψεις 77-82, και τις αποφάσεις που αναφέρονται στη σκέψη υπ’ αρ. 80).

Περαιτέρω, το Συµβούλιο της Επικρατείας έχει κρίνει ως προς τη συνταγµατική αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1 του Συν/τος εδ. δ΄) ότι οι επιβαλλόµενοι από το νόµο περιορισµοί σε συνταγµατικά κατοχυρωµένο δικαίωµα πρέπει να είναι πρόσφοροι και αναγκαίοι για την επίτευξη του επιδιωκόµενου από το νοµοθέτη σκοπού δηµόσιου ή κοινωνικού συµφέροντος και να µην είναι δυσανάλογοι σε σχέση προς αυτόν. Όσον αφορά τον έλεγχο της προσφορότητας και αναγκαιότητας των µέτρων, που θεσπίζονται για την επίτευξη του εν λόγω σκοπού, ο νοµοθέτης διαθέτει ευρύ περιθώριο εκτίµησης, για τον καθορισµό των ρυθµίσεων, που αυτός κρίνει πρόσφορες και αναγκαίες. Ως εκ τούτου, ο δικαστικός έλεγχος της τήρησης της αρχής της αναλογικότητας περιορίζεται στην κρίση

14

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

για το εάν η θεσπιζόµενη ρύθµιση είτε είναι προδήλως απρόσφορη, είτε υπερβαίνει προδήλως το απαραίτητο για την πραγµατοποίηση του επιδιωκόµενου σκοπού µέτρο (Βλ. σχετικά, ιδίως, ΟλΣτΕ 3031/2008, σκέψη υπ’ αρ. 9, και ΟλΣτΕ 2010/2010, σκέψη υπ’ αρ. 24, in NOMO S).

14.          Οι ως άνω προβαλλόµενοι από το Υπουργείο Οικονοµικών - ΓΓΠΣ σκοποί για τη δηµοσιοποίηση, και µάλιστα στο ∆ιαδίκτυο, απλών δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα οφειλετών ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις διατάξεις του άρθρου 9 παρ. 1, 2 και 4 του Ν. 3943/2011 και της ΠΟΛ 1185 / 01-09-2011, δηλαδή η εµπέδωση της φορολογικής δικαιοσύνης µε τη συνεπή εκπλήρωση από τους φορολογουµένους των φορολογικών υποχρεώσεών τους µέσω της ενίσχυσης της διαφάνειας, της πληροφόρησης και ενηµέρωσης των πολιτών, είναι καταρχήν καθορισµένοι, σαφείς και νόµιµοι, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις διατάξεις του άρθρου 4 παρ. 1 στοιχ. (α΄) του Ν. 2472/1997. Υπό την έννοια αυτή, οι εν λόγω επιδιωκόµενοι σκοποί επεξεργασίας αυτοί καθαυτοί δεν έρχονται σε αντίθεση µε κανόνες υπέρτερης τυπικής ισχύος, όπως το άρθρο 9Α του Συντάγµατος και το άρθρο 6 παρ. 1 στοιχ. (β΄) της Οδηγίας 95/46/ΕΚ.

15.          Ειδικότερα, η µη εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων, σε όλες τις µορφές της, αποτελεί µια συµπεριφορά µε ιδιαίτερη συνταγµατική απαξία, καθόσον παραβιάζει πολλαπλώς το Σύνταγµα. Καταρχάς, παραβιάζει το άρθρο 4 παρ. 5 του Συν/τος, και ειδικότερα την αρχή της καθολικότητας του φόρου, που αποτελεί συστατικό στοιχείο της φορολογικής υποχρέωσης. Συγχρόνως, παραβιάζει και το άρθρο 4 παρ. 1 του Συν/τος, δηλαδή τη γενική αρχή της ισότητας, αφού λειτουργεί στην πράξη ως µηχανισµός αναδιανοµής εισοδήµατος από τους συνεπείς φορολογούµενους στους µη συνεπείς1. Περαιτέρω, παραβιάζει και το άρθρο 25 παρ 4 του Συν/τος, το οποίο καθιερώνει την αρχή της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης, αφού διαρρηγνύει την ελάχιστη κοινωνική και εθνική συνοχή, που διασφαλίζεται µέσα από την εκπλήρωση των συνταγµατικών καθηκόντων, µεταξύ των οποίων υψηλή θέση κατέχει η φορολογική υποχρέωση2. Τέλος, παραβιάζει έµµεσα και το άρθρο 25 παρ. 1 του Συν/τος., το οποίο καθιερώνει την αρχή του

Πρβλ. Κ. Φινοκαλιώτη σε: Κ. Φινοκαλιώτη - Ν. Μπάρµπα, ∆ηµόσια Οικονοµικά, 2001, σ. 34. 2 Πρβλ. Χ. Ανθόπουλου, Το πρόβληµα της λειτουργικής δέσµευσης των θεµελιωδών δικαιωµάτων, 1993, σ. 303 επ.

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

κοινωνικού Κράτους δικαίου, αφού στερεί από το κράτος ένα µεγάλο µέρος νόµιµων εσόδων που προορίζονται για την υλοποίηση των κοινωνικών δικαιωµάτων και γενικότερα για την ικανοποίηση δηµοσίων αναγκών. . Τα άρθρα 4 παρ. 5, 4 παρ. 1, και 25 παρ. 1 και 4 του Συν/τος, ερµηνευόµενα σε συνδυασµό µεταξύ τους, προσδίδουν ένα αυξηµένο συνταγµατικό βάρος στο στόχο της καταπολέµησης της φοροδιαφυγής και της συνεπούς εκπλήρωσης των φορολογικών υποχρεώσεων, που αποτελεί «έργο που εµπίπτει στην άσκηση δηµόσιας εξουσίας» κατά την έννοια του άρθρου 5 παρ. 2 στοιχ. (δ΄) του Ν. 2472/1997, και δικαιολογούν καταρχήν τη θέσπιση µέτρων που εξυπηρετούν την επίτευξη του στόχου αυτού, έστω και αν τα µέτρα αυτά συνεπάγονται περιορισµούς στο δικαίωµα στην προστασία των προσωπικών δεδοµένων (ιδίως, όταν πρόκειται, όπως στην προκειµένη περίπτωση, για απλά και όχι για ευαίσθητα προσωπικά δεδοµένα), υπό την προϋπόθεση ότι τα µέτρα αυτά συνάδουν προς κανόνες υπέρτερης τυπικής ισχύος, που κατοχυρώνουν την προστασία του ατόµου από την επεξεργασία δεδοµένων του προσωπικού χαρακτήρα.

16. Στο πλαίσιο αυτό, η Αρχή λαµβάνει υπόψη ότι το µέτρο της δηµοσιοποίησης και µάλιστα στο ∆ιαδίκτυο από το Υπουργείο Οικονοµικών - ΓΓΠΣ, ως υπεύθυνο επεξεργασίας, καταλόγων οφειλετών ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο συνιστά σοβαρό περιορισµό του δικαιώµατος του ατόµου για την προστασία του από την επεξεργασία, ιδίως µε ηλεκτρονικά µέσα, των δεδοµένων του προσωπικού χαρακτήρα, όπως αυτό κατοχυρώνεται ιδίως από τις προαναφερόµενες διατάξεις των άρθρων 9Α του Συν/τος, 8 της ΕΣ∆Α, 8 του Χάρτη Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς, επίσης, από τις διατάξεις της Οδηγίας 95/46/ΕΚ και της Σύµβασης 108 (1981) του Συµβουλίου της Ευρώπης.

Ειδικά, όµως, οι κρίσιµες ρυθµίσεις του άρθρου 9 παρ. 1, 2 και 4 του Ν. 3943/2011 συνιστούν καταρχήν ειδικές, ρητές και µε σαφές περιεχόµενο εθνικές ρυθµίσεις για τη δηµοσιοποίηση οφειλετών ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο. Συντρέχει, συνεπώς, η βασική απαραίτητη προϋπόθεση, κατά τα προαναφερόµενα, για τη νοµιµότητα της εν λόγω επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, δηλαδή η ύπαρξη σχετικής διάταξης τυπικού νόµου, που να την προβλέπει.

Πρβλ. Θ. Παπακυριάκου, Φορολογικό Ποινικό ∆ίκαιο, 2005, σ. 15 επ.

 Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

17. Συµπερασµατικώς, δε, η Αρχή κρίνει ότι το µέτρο της δηµοσιοποίησης και µάλιστα στο ∆ιαδίκτυο από το Υπουργείο Οικονοµικών - ΓΓΠΣ, ως υπεύθυνο επεξεργασίας, καταλόγου οφειλετών ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο, το οποίο επέλεξε ο Έλληνας νοµοθέτης (µε την εισαγωγή των κρίσιµων ρυθµίσεων του άρθρου 9 παρ. 1, 2 και 4 του Ν. 3943/2011) ως καταρχήν πρόσφορο για την εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων των πολιτών προς το Κράτος, σε εποχή ιδιαίτερα δυσµενούς πορείας των δηµοσίων οικονοµικών, συνιστά µία συνταγµατικώς ανεκτή επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα των αναφεροµένων προσώπων, η οποία δεν εξέρχεται των ορίων της προσφορότητας και της αναγκαιότητας και, συνεπώς, δεν έρχεται σε αντίθεση προς κανόνες υπέρτερης τυπικής ισχύος, οι οποίοι κατοχυρώνουν το δικαίωµα του ατόµου στην προστασία από την επεξεργασία δεδοµένων του προσωπικού χαρακτήρα, και, ειδικότερα, προς τα άρθρα 2 παρ. 1, 9Α και 21 παρ. 1 του Συν/τος, 8 του Χάρτη Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 8 της ΕΣ∆Α, 6 παρ. 1 στοιχ. (γ΄) της Οδηγίας 95/46/ΕΚ και 9 παρ. 2 της Σύµβασης 108 (1981) του Συµβουλίου της Ευρώπης, εφόσον τηρούνται οι ακόλουθοι όροι:

(1)          Η δηµοσιοποίηση ληξιπρόθεσµων οφειλών προς το ∆ηµόσιο θα πρέπει να αφορά αποκλειστικά οφειλές από φόρους, δασµούς και λοιπά βάρη, για τα οποία οι Έλληνες πολίτες υποχρεούνται, κατά το άρθρο παρ. 4.5 του Συντάγµατος, να συνεισφέρουν, χωρίς διακρίσεις, ανάλογα µε της δυνάµεις τους.

(2)          Θα πρέπει να υπάρχει οριστικοποίηση της φορολογικής ενοχής η οποία επέρχεται είτε (α) µε την παρέλευση άπρακτης της προθεσµίας για την άσκηση προσφυγής κατά της πράξης καταλογισµού φόρου, είτε (β) µε την έκδοση τελεσίδικης δικαστικής απόφασης, σχετικά µε την ύπαρξη και το ύψος της οφειλής4. Ο όρος αυτός κρίνεται από την Αρχή ως απαραίτητος κατά πλειοψηφία, καθόσον ένα µέλος έχει την άποψη ότι αρκεί για τη νοµιµότητα της σκοπούµενης δηµοσιοποίησης η ύπαρξη απλής ταµειακής βεβαίωσης, της αρµόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Οικονοµικών.

4 Πρβλ. Θ. Ψυχογιού, Το φορολογικό απόρρητο , ∆ελτίο Φορολογικής Νοµοθεσίας 2000 , σελ. 163 (169-υποσ. 10), Θ. Παπακυριάκου Φορολογικό ποινικό δίκαιο ο.π., σελ. 47, 314, Σπ. Βλαχόπουλου, ∆ιαφάνεια της κρατικής δράσης και προστασία των προσωπικών δεδοµένων, Αθήνα-Κοµοτηνή 2007, σελ. 325-326 , 339-342.

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

17

(3)          Θα πρέπει να υπάρχει προηγούµενη έγκαιρη έγγραφη ενηµέρωση του εκάστοτε ενδιαφερόµενου οφειλέτη για τη σκοπούµενη δηµοσιοποίηση, λαµβανοµένων υπόψη και των διατάξεων του άρθρου 11 παρ. 3 του Ν. 2472/1997, από το Υπουργείο Οικονοµικών -ΓΓΠΣ, ως υπεύθυνο επεξεργασίας. Επίσης, θα πρέπει να έχει χορηγηθεί στον ενδιαφερόµενο οφειλέτη προθεσµία τουλάχιστον δεκαπέντε (15) ηµερών, προκειµένου είτε να προβεί στην τακτοποίηση της οφειλής του, µε βάση τις κείµενες διατάξεις της φορολογικής νοµοθεσίας, είτε να προβάλει τις αντιρρήσεις του, λαµβανοµένων υπόψη και των διατάξεων του άρθρου 13 του Ν. 2472/1997.

(4)          Θα πρέπει να ταυτοποιείται προσηκόντως και επαρκώς ο εκάστοτε αναφερόµενος οφειλέτης, µε τη δηµοσιοποίηση του επωνύµου του, του ονόµατός του, του ΑΦΜ του και του ονόµατος του πατέρα του, αποκλειοµένης της χρήσης οποιουδήποτε άλλου προσδιοριστικού της ταυτότητάς του στοιχείου.

(5)          ∆εν θα πρέπει να δηµοσιεύονται ονόµατα οφειλετών χρεών που είναι ανεπίδεκτα είσπραξης, κατά την έννοια του νέου άρθρου 82Α του ΚΕ∆Ε, όπως αυτό προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 10 του Ν. 3943/2011. Πράγµατι, η διάκριση των ληξιπρόθεσµων χρεών προς το ∆ηµόσιο σε εισπράξιµα και ανεπίδεκτα είσπραξης, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις διατάξεις του άρθρου 10 του Ν. 3943/2011, είναι ενδεδειγµένη και µόνο η δηµοσιοποίηση ονοµάτων οφειλετών εισπράξιµων χρεών πληροί τις θεµελιώδεις προϋποθέσεις, που θέτουν για τη νοµιµότητα κάθε επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα οι διατάξεις του άρθρου 4 παρ. 1 του Ν. 2472/1997.

(6)          ∆εν θα πρέπει να δηµοσιεύονται στοιχεία ανηλίκων οφειλετών, καθόσον η

πρόβλεψη της δηµοσιοποίησής τους, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις διατάξεις του άρθρου

2 παρ. 3 της ΠΟΛ 1185 / 01-09-2011, κρίνεται παντελώς απρόσφορη, εφόσον τη

διαχείριση της περιουσίας έχουν οι γονείς ή άλλα πρόσωπα (επίτροποι, κλπ.).

(7)          ∆εν θα πρέπει να γίνεται δηµοσιοποίηση των στοιχείων αποβιωσάντων οφειλετών,

καθόσον ενδέχεται µετά το θάνατο του κληρονοµουµένου οφειλέτη το χρέος του να έχει

διαιρεθεί κατά τρόπο ώστε στον καθέναν από τους κληρονόµους του να αναλογεί,

σύµφωνα µε τα άρθρα 1885 και 480 ΑΚ, χρέος µικρότερο των 150.000 Ευρώ. Στην

περίπτωση αυτή δεν πληρούται η θεµελιώδης προϋπόθεση της ακρίβειας των δεδοµένων,

18

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

που θέτει για τη νοµιµότητα κάθε επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα η διάταξη του άρθρου 4 παρ. 1 στοιχ. (γ΄) του Ν. 2472/1997.

Ο Πρόεδρος       Η Γραµµατέας

Πέτρος Χριστόφορος     Γεωργία Παλαιολόγου

Λ. Κηφισίας 1-3, 11523 Αθήνα, Τηλ: 210 6475600, Fax: 210 6475628, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. / www.dpa.gr

19

Εκτύπωση