ΣΤΕ ΚΑΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ 1664,1665,1666/2011 ΣτΕ ολομ.
ΣΤΕ ΚΑΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ
«Πράσινο φως» για την πλήρη απελευθέρωση των λεγόμενων «κλειστών επαγγελμάτων» ανάβει με ομόφωνη απόφασή της η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, κρίνοντας ότι οι περιορισμοί που τίθενται για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων ενός κλάδου με την αποτροπή εισόδου νέων επαγγελματιών, παραβιάζουν τις συνταγματικά κατοχυρωμένες αρχές της οικονομικής και επαγγελματικής ελευθερίας.
Το ανώτατο δικαστήριο με απόφαση - πιλότο για το «άνοιγμα» των επαγγελμάτων, ανατρέποντας αντίθετες αποφάσεις του Διοικητικού Εφετείου, κρίνει ότι δεν μπορεί να αποτελούν λόγο δημοσίου συμφέροντος που δικαιολογεί περιορισμούς, το γεγονός ότι μπορεί να υπάρξει αθρόα είσοδος νέων επαγγελματιών σε ένα κλάδο, ο κίνδυνος μείωσης του κύκλου εργασιών, η ανάγκη προστασίας στενών επαγγελματικών και μάλιστα οικονομικών συμφερόντων, αλλά ούτε η ανάγκη διασφάλισης της εργασιακής ειρήνης. «Κόκκινη γραμμή» θα μπορούσε να αποτελέσει μόνο ο βεβαιωμένος κίνδυνος οικονομικής κατάρρευσης ορισμένης επαγγελματικής τάξης, εξαιτίας του «ανοίγματος», αλλά σε καμία περίπτωση η συρρίκνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της από αυτήν απορρέουσας οικονομικής ωφέλειας.
Περιορισμοί θα ήταν επίσης συνταγματικά ανεκτοί, μόνο για να διασφαλιστεί η παροχή προς τους πολίτες των υπηρεσιών του συγκεκριμένου κλάδου, γιατί αυτό επιτάσσει το δημόσιο και κοινωνικό συμφέρον.
Η Ολομέλεια του ΣτΕ με τρεις αποφάσεις της επιβεβαίωσε ότι είναι αντισυνταγματικό και ανίσχυρο το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς που ίσχυσε για τα βυτιοφόρα (με σειρά νομοθετημάτων του 1976, 1991, 2002 κ.λπ.) και το οποίο άλλαξε πέρσι το καλοκαίρι με την πρόβλεψη και μεταβατικής περιόδου προσαρμογής.
Παρά τη νομοθετική αυτή αλλαγή και την ψήφιση στις αρχές του 2011 του νέου νόμου για τη συλλήβδην απελευθέρωση πολλών επαγγελμάτων, οι αποφάσεις του ΣτΕ έχουν εξαιρετική πρακτική σημασία, αφού σε πολλές περιπτώσεις το «άνοιγμα» είναι «λειψό», έχει γίνει με ρυθμίσεις «διστακτικές» ή με άλλες που παραπέμπουν στη μελλοντική έκδοση διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων, πιθανότατα για να αποφευχθούν συγκρούσεις με ευρύτερες επαγγελματικές ομάδες. Επομένως υπάρχει ανοικτό πεδίο για νέες προσφυγές όσων εξακολουθούν να εμποδίζονται να εισέλθουν σε ένα κλάδο και οι οποίες ασφαλώς θα γίνουν δεκτές. Η νέα νομολογία ξεκαθαρίζει άλλωστε με σαφή τρόπο ότι δεν μπορούν να «σταθούν» τα συγκεκριμένα εμπόδια και περιορισμοί που υπάρχουν στην οικονομική και επαγγελματική ελευθερία την οποία κατοχυρώνει το Σύνταγμα, προκειμένου να είναι πράγματι ελεύθερη η επιλογή άσκησης ενός επαγγέλματος.
Με τις δικαστικές αποφάσεις υπό τον πρόεδρο του ΣτΕ Π. Πικραμμένο γίνονται δεκτές εισηγήσεις της Συμβούλου της Επικρατείας Ε. Σαρπ και κρίνονται ανίσχυρες διατάξεις των νόμων 383/76, 1959/91, 3054/02 και διαφόρων υπουργικών αποφάσεων, που απαγόρευαν τη μετατροπή βυτιοφόρων, πρόβλεπαν περιορισμένο αριθμό αδειών, εξαρτούσαν την έκδοση αδειών μόνο εάν διαπιστωνόταν ότι τα υπάρχοντα βυτιοφόρα δεν κάλυπταν τις ανάγκες μεταφορών κ.λπ. και ακυρώνεται η απαγόρευση έκδοσης δεκάδων νέων αδειών.
Ελεύθερη η είσοδος
Τα «σημεία - κλειδιά» των αποφάσεων του ΣτΕ (1664/11) που αίρουν όλους τους περιορισμούς και ανοίγουν το δρόμο της απελευθέρωσης για πολλά επαγγέλματα, αποτελούν μεταξύ άλλων οι διαπιστώσεις ότι:
Η προστασία του στενού επαγγελματικού και μάλιστα οικονομικού συμφέροντος όσων ασκούν ήδη ορισμένη επιχειρηματική δραστηριότητα, με την εξασφάλιση προσπορισμού κέρδους από αυτήν, δεν αποτελεί λόγο δημοσίου συμφέροντος που δικαιολογεί επιβολή περιορισμών που συνεπάγονται την αδυναμία πρόσβασης στον κλάδο αυτό άλλων ενδιαφερομένων ή την αδυναμία των ήδη δραστηριοποιουμένων να αναπτυχθούν ακόμα περισσότερο.
Η χορήγηση άδειας άσκησης επαγγέλματος δεν μπορεί να εξαρτάται από προηγούμενη εκτίμηση του κράτους κατά πόσον υπάρχει πραγματική ανάγκη για έκδοση νέων ή εάν οι ήδη ασκούντες το επάγγελμα επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου.